Verzetsstrijder Nico Boven is en blijft een held. In de oorlog was hij er medeverantwoordelijk voor dat ruim driehonderdduizend mensen een geschikt onderduikadres vonden.
Tijdens de bezetting was Nico de Lange zijn schuilnaam, zijn echte naam was Evert van
Evert – Nico – (van) Boven.
Graf van Nico Boven in Oosterbeek.
Boven. Op zijn graf in Oosterbeek is zijn achternaam aangevuld met zijn schuilnaam.
In 1944 bevrijdde Boven Frits Slomp uit De Koepelgevangenis in Arnhem. Slomp was tot voor kort de leider van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) geweest.
Via zijn broer, Christiaan Frederik, kwam Nico terecht in de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. De LO. was opgericht door dominee Frits Slomp, alias Frits de Zwerver, uit Heemse bij Hardenberg. Nico Boven stond aan het hoofd van de Gelderse afdeling van de LO. Het hoofdkwartier was gevestigd in het – niet meer bestaande – pension ’t Hemeldal aan de Oranjelaan 6 in Oosterbeek.
Dominee Slomp opereerde secuur, maar kon – en dan vooral in zijn preken – soms roekeloos tekeer gaan tegen de moffen. Het kostte hem uiteindelijk zijn leiderschap. Kort daarna – op 1 mei 1944 – arresteerde de marechaussee hem in Ruurlo. Ze dachten eerst dat hij een Jood was. De ontspoorde Nederlanders overhandigden hem aan de Sicherheitsdienst (SD) in Arnhem.
De Duitsers hadden er aanvankelijk geen benul van dat ze een heel grote vis te pakken hadden. Maar het verzet vreesde het ergste, het onbegrip over de vangst kon niet lang duren, dachten ze, en waren als de dood dat hij straks op de pijnbank van de SD namen zou gaan prijsgeven.
Op 11 mei zou hij worden overgebracht naar het Oranje Hotel in Scheveningen, zo ver
Koepelgevangenis Arnhem anno 2020.
kwam het niet. Die dag bevrijdde een Knokploeg de Zwerver samen met nog een verzetsman. Via ’t Hemeldal ging hij naar de psychiatrische kliniek in Wolfheze. Vandaar bivakkeerde hij een tijdje in een mausoleum op de begraafplaats in Wageningen waarna hij onderdak kreeg bij een bejaard echtpaar. In de Hongerwinter keerde hij terug, eerst naar Drenthe en rond de bevrijding naar Overijssel. Hij stierf in 1978.
Neuengamme
Voor Nico de Lange zag het er evenwel heel anders uit. Als represaille grepen de Duitsers zijn oom, die eigenaar was van ’t Hemeldal. Nico zette alles in werking om zijn oom te bevrijden. Op 11 juni 1944 volgde er een overval op het huis van bewaring in Arnhem, daarbij kwamen zijn oom, Eef Zwarts, en ruim vijftig andere verzetsmensen vrij. Nico dook onder op een boerderij in Heelsum, daar werd hij gearresteerd.
Via concentratiekamp Vught ging Nico naar het kleine werkkamp Husum-Schewing, een van de vele satellieten van het Konzentrationslager Neuengamme bij Hamburg. In het hoge noorden van Duitsland stond hij dagelijks tot aan zijn middel in het ijskoude water en groef – volkomen nutteloos – tankwallen. Op 4 november 1944 stierf hij aan de gevolgen van dit slopende werk. Hij werd niet ouder dan 24 jaar.
Ruim tien jaar na de oorlog – 9 mei 1955 – kreeg hij een eervolle herbegrafenis op de Algemene Begraafplaats in Oosterbeek. De gemeente Renkum gaf de Parallelweg langs het spoor Arnhem-Utrecht de naam Nico Bovenweg. Jaarlijks gaat de Airborne wandeltocht over deze weg, al zal het merendeel van de wandelaars er geen moment bij stilstaan wie toch die Nico Boven was.