REDCOM

NS-station Utrecht-Centraal, oktober 2023.

In Nederlandse treinen denderen we op 1.500 volt gelijkstroom door het landschap. De eerste elektrische trein reed in 1908 van station Rotterdam Hofplein naar Scheveningen Kurhaus. De Hofpleinlijn reed op 10.000 volt wisselstroom, geleverd door een elektriciteitscentrale in Leidschendam (gesloten in 1926). In 1927 was de lijn Amsterdam – Haarlem – Rotterdam geëlektrificeerd. Daarna volgden de lijnen Amsterdam-Utrecht en Utrecht –  Amersfoort.

De elektrische Blokkendoos uit de jaren 1920 – ’30.

NS heeft geen eigen elektriciteitscentrales. Tegenwoordig kopen ze stroom van Eneco. Het zou voor honderd procent windstroom zijn, afgeleverd in wisselstroom met een spanning tussen 10.000 tot 25.000 volt. Die lading zetten de onderstations langs het spoor om in 1.500 volt gelijkstroom. Jaarlijks verbruikt het spoor 1,2 Terawattuur, dat is één procent van ons totale  elektriciteitsverbruik.

De befaamde hondekop van Werkspoor Utrecht trad aan in 1954, was in de jaren zeventig de belangrijkste trein op het lange afstandsnet. Hij verliet de dienst in 1996.

Dat elektrificatie plaatsvond na de Eerste Wereldoorlog, de tijd van de stoomlocomotieven, had vooral te maken met de toenmalige kolen schaarste die de kolenprijs flink opdreef. Kostenreductie was noodzakelijk. De NS becijferde dat elektrische treinen veel zuiniger zijn dan de roet dampende stoomlocomotieven. En ook sneller, waardoor de spoorfrequentie omhoog ging, terwijl de personeels- en onderhoudskosten slonken. Na 1945 werd vrijwel het hele net bedraad en nam de spoorfrequentie jaarlijks verder toe, waardoor er nu extra veiligheid geboden is.

Uit steenkolenmijnen komen, behalve steenkolen, ook prachtige fossiele flora. Daarmee krijgen we een beeld van de oergeschiedenis.

Het is gemakkelijk om terug te kijken. Laat ik een poging doen om ver vooruit te kijken. Stel je voor: hoe ziet Nederland er uit over pak weg 100.000 jaar. Door de stijging van de zeespiegel en de daling van het land ligt West-Nederland dan onder water. De zee heeft ons bestaan bedekt met  dikke lagen zeeklei. In het achterland ziet het er niet veel anders uit, de rivieren zijn door de dijken gebroken. Het land is grotendeels bedekt met massa’s grind, klei en zand.

Dat is het meest voor de hand liggende scenario. Of er dan nog mensen zijn valt onmogelijk te zeggen. Maar als ze er zijn, dan vooral op de hoger gelegen delen. Over hoe ze daar leven doe ik geen uitspraak.

Natuurlijk is het mogelijk dat dit scenario aan ons voorbijgaat. Er kan zich zo maar een nieuwe techniek voordoen die tot nieuwe inzichten leidt en tot een andere manier van leven. Hoe dan ook, zolang er mensen zijn is er politiek en die is altijd grillig en onvoorspelbaar.

Verdeeld

Kijken we naar vandaag dan is de wereld hopeloos verdeeld. De economische groeiers, de BRICS-landen, staan recht tegenover economische reuzen als de Verenigde Staten en de EU. In Oekraïne en Israël dendert de oorlog door. Tussen China en Taiwan is het onrustig. Wederom klinkt de roep om atoomgeweld. Die massamoordwapens staan klaar voor gebruik. Een alles vernietigende atoomaanval valt nooit uit te sluiten.

Een gefossiliseerde varen van ruim 315 miljoen jaar oud uit de steenkolenmijn in Eygelshoven (Limburg).

Stel, er zijn mensen die zo’n aanval overleven. Daar kan een archeoloog tussen zitten. En het is 100.000 jaar na nu. Die archeoloog boort een 400 meter diep gat. Bij zijn veldonderzoek stuit hij op de laag waarin wij in deze tijd leven. In de rood geleurde grond – ontstaan door het roestproces van ijzer – vindt hij niet alleen radioactieve-koolstof van atoomexplosies, maar ook milieuverontreinigende stoffen afkomstig uit onze sterk vervuilende industrie en bijzondere, tevens onverwoestbare, metalen uit mobiele telefoons.

Duister

Voorspellen is natuurlijk onmogelijk. Een dag vooruitkijken kan, een maand, desnoods ook een jaar. Op de achtergrond speelt altijd het duistere onverwachte. Een ongeluk gebeurt maar zo. Mochten erover 100.000 jaar nog mensen rondlopen met historisch besef, dan kunnen ze met een grondboor ook onze tijd traceren, net als wij de romeinse tijd met zo’n ding naar boven kunnen halen of de periode waarin de allereerste levensvormen zich hebben ontwikkeld.

In Servië bepaalt de staat wat je mag lezen en zien. Meningsvrijheid wordt niet geduld. Op de internationale luchthaven Nikola Tesla in Belgrado liggen geen Westerse kranten noch tijdschriften, alleen Servische tabloids, vol met foto’s en korte teksten. Ook op de kabel-tv bepaalt de staat de zenders. Het zijn vrijwel allemaal zenders die de propaganda van harte ondersteunen, zoals Pink TV, Happy TV, B92 TV en Prva TV.

Kabelnieuwskanaal N1, een kloon van CNN, is sinds 2014 het enige onafhankelijke tv-station in Servië. De regering noemt het een ‘tycoon’ zender, wat niet vriendelijk is bedoeld. Het station werkt onder een voortdurende dreiging waarbij journalisten en hun familieleden het leven zuur wordt gemaakt. Ze worden uitgescholden voor ‘verraders’ en ‘buitenlandse huurlingen’. Ook moordbedreigingen komen voor.

Het zielige rijtje kranten op de luchthaven van Belgrado.

Vragen van N1-verslaggevers over de banden van de staat met de onderwereld worden grof terzijde geschoven. Dat die banden er zijn, is duidelijk. De betrouwbare website KRIK meldde dat een hooggeplaatst lid van de politie, Nenad Vuckovic “Vucko”, het hoofd was van een hooligan-criminele groep die eerst werd geleid door Aleksandar Stankovic “Sale Mutavi”, en vervolgens door de crimineel Veljko Belivuk. Eerder berichtte The New York Times over de warme banden tussen de Servische president Alexander Vucic met voetbalhooligans en zijn contacten in de drugswereld. Door de enorme protesten tegen de regering – waar de media nauwelijks over melden – zijn er op 17 december in Servië nieuwe verkiezingen, ben benieuwd hoe die uitpakken.