Dit weekend hield de partij van de Servische president Alexander Vučić, de Servische Progressieve Partij (SNS), een happening in Nis, de meest zuidelijk stad van Servië. De strijdlustige toespraak van de president, waarin hij het nationalisme een warm hart toedroeg, was het belangrijkste onderdeel van deze Volksvergadering waarin hij de oppositie en het studentenprotest, dat er vlakbij plaatsvond, scherp bekritiseerde.
De studenten protesteerden onder de noemer ‘Izbori(mo) se’ (‘Laten we de verkiezingen winnen’). Vervroegde parlementsverkiezingen zouden door de volhardende studentenprotesten dit najaar kunnen plaatsvinden en niet pas over achttien maanden, zoals Vučić wil. De studenten geven de president nu al meer dan een half jaar bijna dagelijks een schop onder zijn reet. Ze pleiten onder meer voor de aanpak van de enorme corruptie in het land, maar er gaan ook stemmen op voor de erkenning van een onafhankelijk Kosovo, en dat is een heel heet hangijzer in Servië, want Kosovo is daar het toppunt van nationalisme.
Kosovo ‘het hart’
De ‘Servische provincie Kosovo en Metohija’, in feite sinds 2008 een onafhankelijk land, ziet Vučić als ‘het hart, de ziel en de gelofte van Servië’. Kosovo was in de oudheid het land van de Illyriërs en Thraciërs. In 836 was het een onderdeel van het Bulgaarse Rijk. In de dertiende eeuw werd het ingepikt door het middeleeuwse Servische koninkrijk. Na de Slag op het Merelveld (1389) ging het gebied verloren aan het Ottomaanse Rijk, dat er de islam introduceerde.
Na de Tweede Balkanoorlog (1913) werd de Balkan opnieuw ingedeeld. Kosovo, met zijn etnisch Albanese meerderheid, werd opgedeeld onder Servië, Montenegro en Griekenland. Na de val van het Ottomaanse Rijk (1923), kreeg Servië de heerschappij over Kosovo. De Servische kerken kloosters in Kosovo onderstrepen het nationalistisch karakter van het gebied. ‘Kosovo is Servië’ is de heersende opvatting van veel Serviërs. Pleiten voor een onafhankelijk Kosovo, zoals veel studenten doen, is een regelrechte schande. Vučić bracht zijn toehoorders in Nis in herinnering dat wie zo denkt ‘buitenlandse huurlingen en verraders zijn’. Hij waarschuwde dat degenen die een onafhankelijk Kosovo willen ‘het schuim der natie zijn’ en voegde er aan toe ‘dit is een symptoom van de ergste en moeilijkste tijden. Zowel Kosovo als Metohija zijn Servië’, verklaarde Vučić. ‘Dat is niet alleen wat onze Grondwet zegt – het is onze gelofte, iets dat boven de politiek staat.’
Onder zijn gehoor waren duizenden Kosovo-Serviërs die hem toejuichten. Wat Vučić niet vertelde is dat de SNS onder zijn bewind minstens 70 Servische diensten heeft stilgelegd in de overwegend Servische gebieden van Kosovo. Alleen al in de afgelopen vier dagen is er in Noord-Mitrovica, met hulp van de Kosovaarse politie en steun van de centrale autoriteiten, de controle overgenomen van zes openbare gebouwen, die voorheen door Servische instellingen werden gebruikt. Het zijn onder meer kantoren van het plaatselijke waterleidingbedrijf, de Nationale Dienst voor Arbeidsvoorziening, een sporthal en diverse culturele instellingen.
Ondanks de professionele opzet van de SNS-manifestatie waren er toch tekenen van vermoeidheid binnen het partijapparaat te bespeuren. Volgens een verslaggever gaven veel aanwezigen toe dat ze alleen waren gekomen op uitnodiging, niet vanwege hun politieke overtuiging. Zijn conclusie: het enthousiasme voor Vučić lijkt te tanen.