Waarom kiezen veel mensen voor een populistische leider? Die leiders zijn in wezen zwak. Met spetterend vuurwerk bereiken ze de top, veel chaos is meestal het gevolg. Daarna breekt het gezond verstand door en hoor je, zoals zaterdag in Amsterdam, de roep om ´meer liefde en minder haat´. Het helpt niet, want de meeste mensen denken dat rotzooi alleen keer-baar is met ingrijpende maatregelen. Daarom duiken nieuwe Messiassen steeds weer op en worden ze ook gekozen.
Poetin, Trump en Xi Jinping geloven in een multipolaire wereld.
Zo is het altijd geweest, zo zal het altijd gaan. Komt er een populist aan de macht dan mag je hopen dat het een debater is zonder spreekwoordelijke macht, zoals Geert Wilders. Hoed je voor echte sterke mannen, denk aan Poetin, Xi Jinping en Donald Trump. Opportunisten met wereldmacht maken gebruik van de menselijke zwakheid, iedere mogelijkheid grijpen ze aan om toe te slaan.
Trumps innige samenwerking met Poetin helpt de Russische president naar een wereld waarin macht voor recht gaat. Voor de EU is dat een ongekende situatie. Want wat als Trump Oekraïne in de steek laat? Wat als Oekraïne verliest? Komt er dan een inval in de Baltische staten? ‘Eerder hybride oorlogvoering’, zegt Alex Younger, ex-hoofd van MI6, de Secret Intelligence Service (SIS), in NRC.
Napoleon
Napoleon te paard (1801) door Jacques-Louis David.
Van doorgewinterde populisten kom je moeilijk af. De Hongaarse premier Victor Orban en de Servische president Alexander Vucic zijn er het voorbeeld van. Typisch is dat een groot deel van het volk, ondanks veel ellende, als een blok achter ze blijft staan. Hetzelfde gebeurde met de keizer-dictator Napoleon Bonaparte. Via de Franse Revolutie klom de soldaat na een staatsgreep op naar de oppermacht. In zijn verschrikkelijke veldslagen sneuvelden 3,5 miljoen soldaten. Hij zag het volk als kanonnenvoer. Maar jaren na Waterloo eerden ze deze duivelse populist nog steeds. Niet om zijn systeem voor degelijk bestuur en rechtspraak, niet voor de burgerlijke stand en zijn rangschikking van maten – kilometers – en gewichten – (kilo) gram. Nee, ze eerden de in 1821 op Sint Helena gestorven sterke man, die hun vaders en zonen werk verschafte en ze tegelijk met bloed besmeurde. Ze eerden de dictator die sinds 1840 een ereplaats bezet in de Dôme des Invalides in Parijs.