REDCOM

In Servië bepaalt de staat wat je mag lezen en zien. Meningsvrijheid wordt niet geduld. Op de internationale luchthaven Nikola Tesla in Belgrado liggen geen Westerse kranten noch tijdschriften, alleen Servische tabloids, vol met foto’s en korte teksten. Ook op de kabel-tv bepaalt de staat de zenders. Het zijn vrijwel allemaal zenders die de propaganda van harte ondersteunen, zoals Pink TV, Happy TV, B92 TV en Prva TV.

Kabelnieuwskanaal N1, een kloon van CNN, is sinds 2014 het enige onafhankelijke tv-station in Servië. De regering noemt het een ‘tycoon’ zender, wat niet vriendelijk is bedoeld. Het station werkt onder een voortdurende dreiging waarbij journalisten en hun familieleden het leven zuur wordt gemaakt. Ze worden uitgescholden voor ‘verraders’ en ‘buitenlandse huurlingen’. Ook moordbedreigingen komen voor.

Het zielige rijtje kranten op de luchthaven van Belgrado.

Vragen van N1-verslaggevers over de banden van de staat met de onderwereld worden grof terzijde geschoven. Dat die banden er zijn, is duidelijk. De betrouwbare website KRIK meldde dat een hooggeplaatst lid van de politie, Nenad Vuckovic “Vucko”, het hoofd was van een hooligan-criminele groep die eerst werd geleid door Aleksandar Stankovic “Sale Mutavi”, en vervolgens door de crimineel Veljko Belivuk. Eerder berichtte The New York Times over de warme banden tussen de Servische president Alexander Vucic met voetbalhooligans en zijn contacten in de drugswereld. Door de enorme protesten tegen de regering – waar de media nauwelijks over melden – zijn er op 17 december in Servië nieuwe verkiezingen, ben benieuwd hoe die uitpakken.

Er zijn huizen waarin je het gevoel krijgt in een andere tijd te verkeren. Ik noem Huis Doorn waar sinds 1941 niks veranderd is. Was hij in dat jaar niet overleden dan zou de Duitse ex-keizer Wilhelm II daar maar zo terug kunnen keren. Ook in Haastrecht staat zo’n huis, een patriciërswoning uit de negentiende eeuw – zie foto boven – waarin een lang voorbije tijd gevangen zit tussen vier muren.

Woonkamer in het huis van Paulina Bisdom van Vliet.

Paulina Bisdom van Vliet.

Marmeren vloeren, fraaie plafondschilderingen, schitterende serviezen van Chinees porselein, mooie kasten, prachtig gedrapeerde gordijnen, hier zie je ze in overdaad. Over de dure handgeknoopte tapijten liepen bedienden. De bewoonster en eigenaresse van dit, door haar vader gebouwde, kapitale huis, was Paulina le Fèvre de Montigny – Bisdom van Vliet. Welgesteld als ze was bepaalde ze dat het huis na haar overlijden in dezelfde staat moest blijven als museum. En zo geschiedde.

Hal in het regentenhuis, sinds 1923 is er aan de inrichting niets veranderd.

Maatschappelijk van belang

De familie Bisdom van Vliet verwierf rijkdom door de verbouw en handel in hennep voor de touw- en zeildoekindustrie. Haar opa en vader waren hoogheemraad en burgemeester van Haastrecht, evenals haar echtgenoot Johan le Fèvre de Montigny.

Na het overlijden van haar man in 1881 nam Paulina – rijk en kinderloos – het heft in eigen hand. Daarmee drukte ze een belangrijk stempel op het maatschappelijk leven in Haastrecht. Liet een kerk voor de Nederlandse Protestantenbond bouwen, stichtte een meisjesschool en steunde de gymnastiekvereniging, de ijsclub en de muziekvereniging. Wie geld nodig had kon bij haar terecht. ‘Zo bekostigde Paulina de HBS-opleiding van Zwaantje Muurling, de dochter van de huisknecht’, aldus de museumgids.

Geheim

Het Tagebuch bevat haar geheim.

Op 8 september van dit jaar openbaarde de Stichting Bisdom van Vliet ‘het geheim’ van Paulina. Wat zit er in het pakje dat sinds 1923 achter slot en grendel lag? Een schat, een opzienbarende bekentenis? Een buitenechtelijk kind, een pot met goud, verborgen in de tuin? Niemand die het wist. Na honderd jaar ging de dikke envelop dan eindelijk open. Eruit kwam haar Tagebuch, geschreven in 1882, daarin vertelt ze openhartig over de  rouwverwerking van haar overleden man.

Ook ik ben anti het koningshuis. Niet eens zo zeer vanwege het geld, vooral vanwege de erfopvolging, die is volkomen achterhaald. Klink redelijk. Echter, de Grondwet schrijft anders voor en die verander je niet snel.

Eind achttiende eeuw lonkte Nederland naar Frankrijk, het kwam tot uiting in de kleding.

Het afschaffen van het koningshuis is eerder geprobeerd, in 1787. Op 28 juni van dat jaar rijdt Wilhelmina van Pruisen, de vrouw van erfstadhouder prins Willem V van Oranje-Nassau, over een smalle, bochtige dijk bij Schoonhoven. Ze is op weg naar Den Haag om de Staten van Holland te bidden haar voor de Patriotten gevluchte man weer aan de macht te helpen.

Het was een spannende tijd. De Fransgezinde Patriotten – burgers die streden voor democratie en tegen autocratie –hadden in Utrecht en enkele andere grote steden de stadsbesturen al aan de kant gezet. Met hun weerbaarheidsafdelingen waren ze vastbesloten zich van de Orangisten te ontdoen. Hier en daar braken felle gevechten uit. Het scheelde niet veel of er was een burgeroorlog uitgebroken.

De bochtige dijk bij Bonrepas.

Wilhelmina gaat naar Haastrecht. In de buurtschap Bonrepas, niet in Goejanverwellesluis (het huidige Hekendorp), staat een vrijkorps klaar, het houdt haar aan. Twee dagen houden ze haar vast, dan keert ze onverrichterzake terug naar Nijmegen waar haar man op haar wacht.

Haar broer Frederik Willem II van Pruisen neemt het niet gemakkelijk op. Hij is razend over de aanhouding van zijn zus en stuurt een leger Pruisische soldaten naar de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden. Daarmee herstelt hij de rust in de steden en brengt ook Oranje weer aan de macht. Een jaar later liet hij in Berlijn de Brandenburger Tor bouwen,  een symbolische herinnering aan de strijd van het Pruisische leger.