Home

Alles verandert bliksemsnel

De wereld is in nauwelijks 20 jaar totaal veranderd. Internet is de nieuwe Werkelijkheid geworden. Ruim 100 jaar geleden brachten telegraaf, telefoon, stoomboot, en trein, later het vliegtuig ons vooruit. Het ging snel, maar nooit zo snel als nu.

Onze wereld is veranderd in een dorp. Financiën, handel en industrie zijn uitgegroeid tot een georganiseerde productieketen. In dit ‘werelddorp’ met 7 miljard inwoners draait het om globalisering: het openstellen van grenzen voor de gemakkelijke verplaatsing van goederen en diensten.

Die ontwikkeling gaat razendsnel. Alleen een crisis, recessie of oorlog kan er een eind aan maken. Maar zijn de puinhopen aan de kant geschoven dan draait alles gewoon weer door en wellicht nog sneller dan voorheen.

Op deze site wil ik de veranderingen in de wereld volgen. Niet zoals een krant of tijdschrift doet, maar door alleen datgene eruit te pikken wat ik belangrijk vind.

Nederland in WO 1 nu gratis te lezen. Het boek verscheen in 2014.

nederland in wo1

Nederland in wo1


Maasdal, eeuwenlang een slagveld

Lodewijk XIV met zijn leger voor Maastricht – 1673.

Wie door het Maasdal reist heeft waarschijnlijk niet in de gaten dat dit gebied eeuwenlang een slagveld was. Limburg, waar wij aan denken als we het hebben over het Maasdal, dankt zijn naam aan de stad Limburg in België. Omstreeks het jaar duizend was het de strategisch gelegen hoofdstad van het hertogdom Limburg.

Na de dood van de laatste erfopvolger volgden er geregeld aanvallen op het hertogdom. In 1404 kwam het, samen met Brabant, in bezit van Bourgondië. In de daaropvolgende jaren werd het gebied heen en weer geslingerd tussen Habsburgers, Spanjaarden, Fransen, Engelsen en Nederlanders.

Tekening van Maastricht in het stormjaar 1673.

Lodewijk XIV, de Zonnekoning.

Prins Willem III van Oranje.

In 1672 beleefde Nederland het rampjaar: Frankrijk, Engeland en de bisdommen Münster en Keulen vielen ons aan. Lodewijk XIV trok in 1673 op naar het Maasdal om de Hollanders – die verdomde haringvangers – een geducht lesje te leren. In juni 1673 stond zijn leger – 26.000 infanteristen, 19.000 ruiters en 52 kanonnen – voor het strategisch gelegen Maastricht. Daartegenover het leger van de Nederlandse Republiek – 5.000 man infanterie en 1.200 cavaleristen – onder aanvoering van de 22-jarige prins-stadhouder Willem III van Oranje. Zonder inname van de stad was onderwerping van de Nederlandse Republiek onmogelijk. De Zonnekoning, een uitgesproken autocraat, zag zichzelf als plaatsvervanger van God op aarde. ‘De koning, die geboren is om alles te bezitten en iedereen te bevelen, is slechts verantwoording verschuldigd aan God.’

D’Artagnan

De onvermoeibare Louis – vijftien uur in het zadel was gewoon voor hem – had het Beleg van Maastricht terdege voorbereid. Zijn vestingbouwer Sebastien Vauban liet loopgraven in zigzagpatroon aanleggen, zodat het voor de verdedigers moeilijk was gericht te schieten op de aanvallers. Mineurs plaatsten springladingen onder de vestingwerken van Maastricht. Na ongekende explosies bestormden musketiers de stad. Voorop Charles de Batz de Castelmore, graaf van Artagnan, ‘eerste musketier’ in het leger van Lodewijk XIV. Hij sneuvelt tussen de puinhopen van het bastion Waldeck. Niets vonden ze van hem terug. De schrijver Alexandre Dumas noemde hem in zijn beroemde boek Les trois mousquetaires (1844) kortweg D’Artagnan.

Na meedogenloze artilleriebeschietingen ging de stad op 1 juli 1673 over in Franse handen. Zesduizend soldaten en burgers waren gesneuveld. Door de verplichtte inkwartiering van duizenden soldaten, tel daarbij de ontelbare aanrandingen, diefstallen en verkrachtingen, en je begrijpt de totale ontzetting van de streek. Maar Louis voelde zich gelijk zijn idool Julius Caesar oppermachtig. Tot aan zijn dood in 1715 sprak hij vol trots over de wonderschone inname van Maastricht.

In 1676 probeerde Willem III de stad te heroveren, wat uitliep op een gigantische mislukking. Pas in 1678 bij de Vrede van Nijmegen kwam er een einde aan de oorlog met Frankrijk. Nederland kreeg weer zeggenschap in Maastricht maar moest die delen met het prinsdom Luik. Op 1 augustus 1814 werd Maastricht hoofdstad van de nieuwe provincie Limburg. En sinds 1867 is Limburg – Lim = draak/burg = onneembaar – een Nederlandse provincie, al noemde het zich tot 1906 een hertogdom.

 

Gerard Reeskamp, gevallen verzetsstrijder

Aan de Verlengde Fortlaan 25 in Naarden staat het huis van verzetsstrijder Gerard Reeskamp, een drogist. Hij verwierf roem met de geweldloze overval op het Huis van Bewaring in Leeuwarden, 8 december 1944. Hierbij werden 51 mensen bevrijd, vooral verzetslieden. Reeskamp was betrokken bij – eveneens geweldloos uitgevoerde – wapendroppings en hulp aan onderduikers. Deze magnifieke staat van verzet werd in een klap getorpedeerd door een overval met dodelijke afloop op een veehandelaar, uitgevoerd door leden van zijn knokploeg met zijn pistool.

De villa van verzetsstrijder Gerard Reeskamp aan de Verlengde Fortlaan 25 in Naarden.

 

Rijke veehandelaren werden gedwongen geld af te staan voor onderdak en voedsel aan onderduikers. Boer Hantje Zijlstra uit Vijfhuis bij Wolsum werd door twee leden van de knokploeg van Reeskamp staande gehouden. Hij bood verzet waarop een van verzetsstrijders hem met de Mauser van Reeskamp neerschoot. Ze grepen zijn portefeuille en maakten dat ze wegkwamen. De huls bleef in de sneeuw achter. Zijlstra overleed – zonder bij kennis te zijn gekomen – in het ziekenhuis, niet aan het schot maar aan een longontsteking. Wat Reeskamp niet wist was dat veehandelaar Zijlstra niet alleen vlees leverde aan de Duitsers maar ook aan het verzet. Nog belangrijker was dat hij een Joods meisje verborg. Dit alles keerde zich tegen Reeskamp op het moment dat een rechercheur –  een die Joden had aangegeven en het verzet haatte – de huls uit de sneeuw raapte.

Celstraf

Na de oorlog werd Reeskamp overladen met dankbetuigingen, die kwamen zelfs van de geallieerde opperbevelhebber Eisenhower. In 1947 was het daarmee gedaan. Rechercheur Aukema bracht hem voor het militair gerecht. Hij, groot verzetsstrijders, lid van de Binnenlandse Strijdkrachten, viel diep. Het Hoog Militair Gerechtshof veroordeelde hem tot 4 jaar cel. Naar zijn villa in Naarden keerde hij nooit meer terug. Hij stierf in 1970 in Soest – het graf is geruimd.

In 1962 werd de film De Overval uitgebracht – https://www.youtube.com/watch?v=27ayZOlLQDA – die meer dan een miljoen bezoekers trok. En in 2013 verscheen het boek De Drogist van Ad van Liempt – https://www.bol.com/nl/nl/p/de-drogist/9200000019417949/ .

 

Verandering brengt problemen

Na mijn laatste schoolreünie dacht ik: wat is er in de afgelopen 52 jaar allemaal veranderd? Nou, heel veel. Ben je zestien dan denk je – volkomen onterecht natuurlijk – dat de wereld af is. Je vergeet foto’s te maken van het alledaagse. Dat is jammer, want vrijwel alles ziet er straks anders uit of verdwijnt.

Schoolreunie 2023, herinneringen ophalen aan een gebeurtenis – excursie naar Groot-Brittanniē – van 52 jaar geleden.

Alleen al op technisch gebied is de verandering eindeloos. Internet heeft de boel enorm versneld. Ik hoor de meester in de zesde klas van de lagere school nog zeggen: ‘Jullie krijgen later te maken met computers.’ Computers, in Arnhem bij de Postcheque- en Girodienst stond er een. Het ding was groot, ze hadden er een heel gebouw voor opgetrokken. Tegenwoordig heb je er gewoon een in je zak, een mobiel die meer kan dan de computers van de NASA in 1969, het jaar van de maanlanding.

Ook op sociaal en politiek gebied is er veel veranderd. Vrijwel niemand nam er vroeger aanstoot aan als je tegen een vrouw zei: ‘je bent leuk’. #Me too bracht daar verandering in.

Woke

De politiek verschuift steeds verder naar rechts. Eng rechts zelfs. Het alert zijn op maatschappelijke misstanden heeft geleid tot woke. Woke = wakker zijn – het sluit grote groepen mensen uit. Woke is een antidemocratische stroming.

Floris van den Bergh, filosoof/ universitair docent van de Universiteit Utrecht, is een fel tegenstander van woke: ‘Alles wordt geframed in kennis en machtsrelaties zonder dat er naar de argumenten wordt gekeken, en daar moeten we vanaf.’

Tegenwoordig praten over het weer of de vakantie? Toehoorders zullen je algauw herinneren aan de klimaatverandering en de CO2-uitstoot. Frankrijk? Blijf weg daar, denk aan de smerige trucks van de regering (verhoging pensioenleeftijd), de overdaad aan gluten (croissants) en vergeet ook het dierenleed niet (ganzenlever). Bezocht je een concert of museum, dan is dat een white privilege. Stukje in de auto gereden? Dan noemen ze je een milieuterrorist of verspiller van fossiele brandstoffen.

Is het misschien mogelijk nog ergens zonder problemen over te praten? Ja, alleen wanneer je toehoorders dezelfde mening hebben als jij, anders kun je maar beter mond houden.