REDCOM

Hallo, wij mensen beschouwen ons als keizers van het bestaan. Toegegeven wij zijn begiftigd met de grootste hersenen – driemaal groter dan die van mensapen – maar ons gedrag laat vaak te wensen over. Zou het er iets mee te maken kunnen hebben dat we eeuwenlang zwierven als nomaden en grepen wat ons voorhanden kwam? Veel keus hadden we toen niet, het was jagen of sterven.

Driehonderdduizend jaar geleden verscheen onze soort op de uitgestrekte vlaktes van Afrika. Wij waren niet de eerste. Onze twee miljoen jaar oudere voorouders, uit de stam van de Homo erectus, maakte al vernuftig steengereedschap. Ook zij waren niet de eerste. De Homo habilis – een half miljoen jaar daarvoor – deed het ook. En ruim drie miljoen jaar daarvoor maakte – lange naam – de Australopithecinen ook al gebruik van steen voor het uitbenen van dieren en het kraken van noten.

Homo sapiens

Wij, Homo sapiens, zijn er nog omdat we ons goed kunnen aanpassen aan de  (klimatologische) omstandigheden. Onze soort verspreidde zich over Azië en Europa. Grassen, vlees en vruchten etend kwamen we al jagend terecht in een voor ons nieuwe wereld waar we in contact kwamen met soortgenoten, die eerder uit Afrika waren vertrokken: de Neanderthalers.

Mensensoorten

Het is niet zoals je leest in de Bijbel dat er in den beginne Adam en Eva waren. Nee. er waren meerdere mensensoorten. De mens is, evenals de dieren en planten, uit diverse oervormen ontstaan. Van één van die uitgestorven soorten, de Neanderthalers, zijn genoeg botten gevonden, daardoor hebben wij een goed beeld van ze.

Neanderthalers zijn  genoemd naar het Neanderthal bij de stad Mettmann in de buurt van Düsseldorf. In een kalksteengroeve daar vonden arbeiders in 1856 zestien menselijke botten van een tot dan toe onbekende mensensoort. Later bleken ze ook in onder meer België, Koerdistan en Gibraltar te hebben geleefd. In Nederland is – behalve een wenkbrauwboog op de Maasvlakte – nooit iets van Neanderthalers gevonden.

Neanderthalers waren honderdduizenden jaren lang de belangrijkste bewoners van Europa. En ´Mongolen´, zoals je vaak hoort, waren het zeker niet. Hun hersenen waren groter dan de onze. Ze hadden een spits gezicht met ver vooruitstekende wenkbrauwbogen. Afgaande op hun lichaamsbouw gaat de wetenschap ervanuit dat ze spraken zoals wij, al zullen we natuurlijk nooit weten in welke taal ze dat deden.

Neanderthalers waren jager-verzamelaars. Ze verbleven in grotten, hadden vaste patronen en kenden emoties. Uit opgravingen blijkt dat ze de plek waar ze hun doden begroeven markeerden met een steen. Er werden zelfs  restanten van bloemen gevonden. Veertigduizend jaar voor Christus stierven de Neanderthalers uit, mogelijk door de klimatologische omstandigheden. Het was ijskoud. Alles bevroor. De  bomen verdwenen. Daarmee verdween ook de mogelijkheid om het wild ongezien te naderen. Hongersnood was het gevolg. Vaststaat dat wij, Homo sapiens, intens contact hebben gehad met Neanderthalers, want ons genensysteem bestaat nog steeds voor vier procent uit het DNA van de Neanderthaler.

Donderdagavond 9 november 1944. De Duitse bezetter blokkeert alle bruggen, straten en het telefoonverkeer in Rotterdam/Schiedam. Het is de voorbode van de grootste razzia in Nederland, uitgevoerd op 10 en 11 november, waarbij zo´n 52.000 mannen tussen de 17 en 40 jaar werden afgevoerd voor de arbeidsinzet, ze kwamen merendeels terecht in concentratiekampen.

Eind 1944 was het zuidelijk deel van Nederland bevrijd. De geallieerden maakten zich op voor de inval in Duitsland en de aanval op Noord–Nederland. Jonge Nederlandse mannen konden steun bieden aan het geallieerde leger. Uit voorzorg haalden de moffen de mannen straat voor straat uit de huizen. ‘Op hen, die pogen te ontvluchten of weerstand te bieden, zal worden geschoten’, de vijand liet aan duidelijkheid niets te wensen over.

Mijn vader, net 17 geworden, woonde in de Schippersstraat, een zijstraat van de Schiedamseweg, Gewapende soldaten kwamen het huis in. Zijn moeder drukte hem nog gauw een pakje met pannenkoeken in de hand en weg was hij. Door de Rotterdamse razzia waren deze acties in andere steden minder succesvol. Daar dook het merendeel van de mannen onder.

Läuse Buben

Tachtig jaar na dato sta ik op de plek waar mijn vader uiteindelijk in een Konzentrationslager terechtkwam, in Görlitz, een stad in de Duitse deelstaat Saksen. De rivier de Neisse stroomt er lieflijk langs, aan de overkant ligt Polen.

Hij sprak er zelden over, maar deed hij het dan ging het over de erbarmelijke hygiënische leefomstandigheden, de medische nood, het geratel van mitrailleurs en het steeds terugkerende gekrijs. In een ijskoude nacht werden hij en zijn barakgenoten door de SS naar buiten gesleurd. Een vuurpeloton stond klaar. Zijn angst was overweldigend, het einde leek nabij. Onder de soldaten brak luid gelach uit. ‘Na, ihr Läuse Buben´, bulderde hun commandant, ´dass war nur Scherz. Zurück in euer schmutzige Unterkunft und schnell!’

Subkamp

Het KZ Biesnitzer Grund in Görlitz was een subkamp van het Nacht und Nebel-kamp Gross-Rosen (Rogoźnica, Polen), daar zaten vooral Joden. Joden waren er ook in Biesnitzer Grund, van de 1.500 Joden werden er zo’n vierhonderd geliquideerd. Ze liggen in een massagraf op de – inmiddels herstelde – Joodse begraafplaats. De rest ging naar de vernietigingskampen.

 

 

Dodemanstocht

In februari ’45 naderde het Rode Leger de Neisse. Haastig werd het kamp ontruimd. Vader liep westwaarts, het was een onmenselijke voettocht. Geen drinken, nauwelijks voedsel. Wie niet meer kon werd doodgeschoten. Vanaf grote afstand zag hij het brandende Dresden, het geallieerde bombardement vond plaats op 13 en 14 februari. Uiteindelijk bereikte de dodemanstocht Mittweida. Daar zat hij vast in een KZ waar slavenarbeid werd verricht voor de elektronicafirma C. Lorenz AG.

In april klonk in de verte het Amerikaanse geschut. De SS ontruimde het kamp. Hij ging naar KZ Röchlitz, een dependance van KZ Flossenbürg. Daar werd hij op 14 april 1945 bevrijd door de Amerikaanse 6th Armored Division, bijgenaamd The Super Sixth.

De geallieerden brachten hem en vele anderen terug naar Nederland, naar Maastricht. Vandaar ging hij naar zijn ouders in Rotterdam. Voor psychische opvang was geen plaats. Zijn familie zat boordevol ellende. De Hongerwinter had er flink in gehakt. Hij wilde zo gauw mogelijk alle tragiek vergeten. Alleen bij vlagen had hij er last van. Tot na zijn veertigste, toen begon het pas echt te knellen.

Trump is opnieuw aan de macht. Doe de veiligheidsriem alvast maar om. Geheel in lijn met eerdere voorspellingen heeft hij zich vroegtijdig uitgeroepen tot de 47^ste president van de Verenigde Staten. Op het machtsblok staat nu een president die de democratie aan zijn laars lapt.

Aan de macht is een crimineel die in 2021 een serieuze poging tot een staatsgreep ondernam. Die de vorige verkiezingsuitslag nog steeds ontkent. Die altijd alles ontkent als hij niet wint. Aan het roer van het machtigste land van de wereld staat nu een uiterst onbetrouwbare president. Een man waartegen vier strafrechtelijke en twee civiel rechtelijke zaken lopen. Alleen dat geeft al aan dat de VS in democratisch opzicht ernstig zijn verzwakt.

Helen

Hij gaat het machtige Amerika helen. Het rijkste land van de wereld belooft hij een gouden tijd. Populistische orakeltaal. Voor Europa en China schroeft hij de importtarieven straks verder omhoog. Ondernemend Nederland, en in het verlengde daarvan de consument, zal dat gaan merken. Of hij de NAVO opblaast blijft de vraag, want dat is zeker niet in het belang van de VS, maar dat er meer EU-geld in de NAVO-pot moet staat wel vast. Ook dat zullen de Europeanen gaan merken.

Oekraïne

De oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten op korte termijn beëindigen, zoals hij zegt, zal leiden tot verder geweld. Deze oerconservatief denkt dingen te kunnen regelen zonder het meewegen van andermans belangen. Wie is hij dat hij denkt te kunnen beslissen voor een andere partij. Met Trump aan de macht is op termijn wanhoop geboren. In de VS heeft hij het rottende ei van de autocratie gelegd. Probeer er maar eens vanaf te komen, dat zal nog niet zo gemakkelijk zijn.